İhsan Fazlıoğlunun “Osmanlı Klasik Dönemi Türk Düşüncesi” 11.seminerinde verdiği modern bilim-klasik bilim bilme yöntemleri kıyası notları aşağıdadır.
1-Klasik bilim “tümeli” önemser.
2-Klasik bilim tümeli önemsediği için “öz”cüdür.Özü,mahiyeti arar.
2-Modern bilim tikelleri önemsediği için ilişkilere dikkatkesilir.Yani önemli olan bu nedir değil,bunun mekanla,zamanla ve diğer nesnelerle olan ilişkisi nedirdir.
3-Klasik bilim tümeli ve özü önemsediği için kavram merkezlidir. Tasavvurları dikkate alır.
3-Modern bilim geneli ve ilişkileri önemsediği için formül arar.Çünkü tikeller arası ilişkiler formülleştirilebilir ama özler/mahiyetler arası ilişkiler formülleştirilemezler.
4-Klasik bilim tümel,öz,kavramla uğraştığı için özcü nedensellikcidir. Essensialist bir causality’e bakar.
4-Modern bilme tarzı geneli ,ilişkiyi ,formülü dikkate aldığı için özcü essensialist değil yasayı dikkate alır.
5-Klasik bilim tümdengelimcidir.
5-Modern bilim tümevarımcıdır.
6-Klasik bilim bilme de mantığı esas alır.
6-Modern bilim bilmede matematiği esas alır.
7-Klasik bilim çıplak göz ve akılla kavrar.Yani çıplak gözün sunduğu verileri akılla yoğurur.
7-Modern bilim çıplak gözün yanında mikroskop(mikro) ve teleskop (makro) gibi alet ve edavatların sunduğu verileri akılla yoğurur.
Yeni bilme tarzı empirik (newton),mekanik (descartes) ve matematik bir bilme tarzıdır.
Modern döneme gelindiğinde artık nesneler/şeyler arasında özsel bir ilişki değil tikeller arası bir etkileşim/ilişki olduğunu kabul ettiğinden ve ilişki her an her durumda değişiklik göstereceğinden sürekli doğanın gözetlenmesi gerektiğini söylemiştir. Bu da empirizmdir. Yani doğa da bir kez olmuş bitmiş yoktur. Dolayısıyla biz bir kez yasayı yakalasak da yasalar değişmez değildir. Her yeni şart,durum ,ortam,zaman yeni bir ilişki doğurabilir ve bizler bu ilişkiyi yakalamak için sürekli gözlem yapmamız gerekir. Bu görüş daha çok ingiliz geleneğinde baskındır.
Yorumlar
Yorum Gönder